Ubumuga bwo kwiga ni iki?

Ubumuga bwo kwiga ; Ingorane zo gukoresha ubuhanga mukumva, kuvuga, gusoma, kwandika, gutekereza, gukemura ibibazo cyangwa imibare. Bitera kandi umuntu kugira ikibazo cyo kubika, gutunganya no gutanga amakuru. Nubwo bigaragara cyane mubana, ubumuga bwo kwiga bugaragara no mubantu bakuru. Rimwe na rimwe, ntibishobora kugaragara niba umuntu afite ubumuga bwo kwiga cyangwa adafite, kandi umuntu ashobora kubaho ubuzima bwe.

Ibimenyetso byubumuga bwo kwiga

Ibimenyetso byintangamarara:

• Gutinda cyane mugutangira kuvuga,
• Ingorane cyangwa gutinda mu kuvuga amagambo no kwiga amagambo mashya,
• Gutinda mu iterambere ryimodoka (urugero: ingorane zo guhambira inkweto cyangwa gukanda buto, guhubuka)

Ibimenyetso byishuri ribanza:

• Biragoye kwiga gusoma, kwandika nimibare,
• Kwitiranya ibimenyetso byimibare (urugero: "+" aho kuba "x"),
• Gusoma amagambo inyuma (urugero "na" aho "inzu")
• Kwanga gusoma nijwi rirenga no kwandika,
• Igihe cyo kwiga kigoye,
• Kudashobora gutandukanya icyerekezo cyerekezo (iburyo-ibumoso, amajyaruguru-amajyepfo),
• Gutinda kwiga ubumenyi bushya,
• Ingorane zo gushaka inshuti,
• Ntiwibagirwe umukoro wawe,
• Kutamenya uko bigomba gukora,
• Biragoye kumva isura yo mumaso hamwe nimikorere yumubiri.
• Umwana wese ufite ubumuga bwo kwiga aratandukanye kandi ntafite imiterere imwe. Kubwibyo, isuzuma rirambuye rirakenewe kugirango umenye ibiranga no gusuzuma.

Niki gitera ubumuga bwo kwiga?

Nubwo igitera ubumuga bwo kwiga kitazwi kuri bamwe, ubushakashatsi bwerekana ko bufitanye isano no gutandukanya imikorere mumiterere yubwonko. Itandukaniro ni ivuka kandi ryarazwe. Niba ababyeyi bafite amateka asa cyangwa niba umwe mubavandimwe afite ubumuga bwo kwiga, amahirwe yundi mwana nayo ariyongera. Rimwe na rimwe, ikibazo cyagaragaye mbere cyangwa nyuma yo kuvuka (nko kunywa inzoga mugihe utwite, kubura ogisijeni, kubyara imburagihe cyangwa kubyara bike) nabyo bishobora kuba intandaro yubumuga bwo kwiga. Ntidukwiye kwibagirwa ko ibibazo byubukungu, ibidukikije cyangwa itandukaniro ryumuco bidatera ingorane zo kwiga.

Kwiga gusuzuma ubumuga

Isuzuma ryamavuriro rikorwa ninzobere, hitawe ku mateka yamavuko yumwana, ibiranga iterambere, imikorere yishuri hamwe nimibereho numuco biranga umuryango. Biboneka mwizina ryihariye ryo Kwiga muri DSM 5, ryasohowe nishyirahamwe ryabanyamerika ryita ku barwayi bo mu mutwe kandi rikaba isoko yo kumenya ibipimo byo gusuzuma. Ukurikije ibipimo byo gusuzuma, ingorane zo kwiga no gukoresha ubumenyi bwishuri, nkuko bigaragazwa no kuba hari byibuze kimwe mu bimenyetso bikurikira, bigomba kuba byibuze amezi 6 nubwo byakenewe;

• Gusoma amagambo nabi cyangwa buhoro cyane kandi bisaba imbaraga,
• Biragoye kumva ibisobanuro byibyasomwe,
• Biragoye kuvuga no kwandika ibaruwa ukoresheje urwandiko,
• Kwandika imvugo bigoye,
• Imyumvire yumubare, imibare ifatika, cyangwa ingorane zo kubara
• Ingorane zo gutekereza.

Ubumuga bwihariye bwo Kwiga; Igabanijemo ubwoko butatu: ikibazo cyo gusoma (dyslexia), ikibazo cyimibare (dyscalculia) hamwe nindwara yanditse (dysgraphia). Ibisobanuro birashobora kugaragara hamwe cyangwa bitandukanye.

Nigute ubumuga bwo kwiga buvurwa?

Intambwe yambere mugihe utangiye kwivuza ni psycho-uburezi. Ubuvuzi bujyanye numuryango, abarimu numwana ni ingenzi cyane muburyo bwo kumvikanisha uko ibintu bimeze no kumenya inzira ugomba kunyuramo. Mugihe gikurikira, gahunda yihariye yo kwigisha no gutabara izakomeza icyarimwe murugo no kwishuri igomba gutegurwa.

Nigute umwana ufite ubumuga bwo kwiga yakwegera murugo?

Abana bose bakeneye urukundo, inkunga no gutera inkunga. Abana bafite ubumuga bwo kwiga bakeneye ibi byose. Nkababyeyi, intego nyamukuru ntigomba kuba iyo kuvura ubumuga bwo kwiga, ahubwo ni ugukemura ibibazo byabo byimibereho n amarangamutima mugihe bahuye nibibazo bazahura nabyo. Kwibanda ku myitwarire myiza yumwana murugo bifasha kwiteza imbere. Rero, umwana yiga guhangana nibibazo bitoroshye, arakomera kandi kwihangana kwe kwiyongera. Abana biga mubona no kwerekana imideli. Imyitwarire myiza yababyeyi no gusetsa bihindura imyumvire yumwana bikamufasha mugikorwa cyo kuvura.

Nigute umwana ufite ubumuga bwo kwiga yakwegera kwishuri?

Ni ngombwa cyane gufatanya no gushyikirana nishuri. Muri ubu buryo, byemezwa ko abarimu bamenya umwana kandi bagakora bakurikije ibyo bakeneye. Buri mwana afite ibice bitandukanye byo gutsinda cyangwa ingorane. Itandukaniro ryigaragaza mubice bigaragara, byunvikana, tactile cyangwa kinesthetic (ingendo). Gusuzuma agace umwana yakuriyemo no gukora bikurikije bifasha inzira yo kuvura. Kubana bafite imyumvire igaragara, ibitabo, videwo cyangwa amakarita birashobora gukoreshwa. Ku bana bafite imyumvire ikomeye yo kumva, isomo rishobora kwandikwa amajwi kugirango bashobore kubisubiramo murugo. Kubashishikariza gukorana ninshuti birashobora kandi gufasha inzira. Kurugero, kumwana ufite ikibazo cyo gusoma imibare mubibazo byimibare, aho umwana ameze neza birashobora gusuzumwa no kwiyongera hamwe nibisubizo nko kwandika ibibazo no kubimwereka.

Inama kumiryango

• Wibande kubintu byiza byumwana wawe,
• Ntugabanye gusa umwana wawe gutsinda kwishuri,
• Mutere umwete wo gushakisha ahantu hatandukanye ashobora gutsinda (nkumuziki cyangwa siporo),
• Gabanya ibyo witeze kubyo bashobora gukora,
• Tanga ibisobanuro byoroshye kandi byumvikana,
• Wibuke ko buri mwana yihariye.